Co to jest uzależnienie?
Granica między niewinnymi i nieszkodliwymi zachciankami a uzależnieniem jest niejednokrotnie bardzo cienka. Z tego powodu często trudno zauważyć, że ktoś zmaga się z chorobą i może potrzebować pomocy.
Czym jest uzależnienie?
Za uzależnienie uważa się nabyty stan zaburzenia zdrowia zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Jego cechą charakterystyczną jest odczuwanie okresowego lub
stałego przymusu zażywania substancji psychoaktywnej bądź wykonywania określonej czynności.
Uzależnienie powoduje zmianę w dotychczasowym sposobie zachowywania zmagającej się z nim osoby, która nie jest w stanie kontrolować swojego postępowania. Wyodrębnia się dwa podstawowe rodzaje uzależnień, są to uzależnienia fizyczne oraz psychiczne.
Uzależnienie fizyczne, nazywane inaczej uzależnieniem fizjologicznym, powstaje pod wpływem oddziaływania określonego środka na procesy metaboliczne zachodzące w organizmie. W sytuacji zaprzestania przyjmowania substancji powodujących uzależnienie dochodzi do wystąpienia szeregu objawów ubocznych, tak zwanych
objawów abstynencyjnych. Różnią się one w zależności od rodzaju środka powodującego uzależnienie, okresu jego zażywania oraz przyjmowanych dawek, a także czynników psychologicznych.
Uzależnienie psychiczne to rodzaj uzależnienia, który wiąże się z silnymi, przyjemnymi doznaniami emocjonalnymi wywoływanymi działaniem bodźca uzależniającego. Powstanie tego typu dependencji spowodowane jest wytworzeniem wyraźnego związku przyczynowo-skutkowego
między substancją i kontekstem jej przyjmowania a osobą zażywającą. W wypadku uzależnienia psychicznego zespół odstawienia objawia się zaburzeniami zachowania, w tym agresją i autoagresją.
Poza dwoma podstawowymi rodzajami uzależnień można wyodrębnić również trzeci typ – uzależnienie społeczne, zwane również socjologicznym. Związane jest z określonym zachowaniem bądź zażywaniem środków psychoaktywnych pod wpływem mody panującej w określonej grupie społecznej lub kręgu kulturowym. Uzależnienie społeczne spowodowane jest
chęcią przynależności i dopasowania się do norm panujących w danym środowisku.
Co może być przyczyną uzależnienia?
Uzależnienie, wbrew powszechnie panującej opinii, nie dotyczy wyłącznie środowisk patologicznych. Może ono dotknąć każdego bez względu na płeć, wiek, pochodzenie, wykształcenie czy status społeczny. Jednoznaczne wskazanie przyczyn popadania w uzależnienie jest
niezwykle trudne – są one różne w zależności od człowieka i cech jego osobowości. Można jednak wytypować trzy podstawowe grupy czynników wpływających na powstawanie uzależnienia. Są to:
- czynniki biologiczne, do których zalicza się predyspozycje genetyczne,
- czynniki społeczne, na przykład wadliwa socjalizacja, presja grupy lub dysfunkcyjna rodzina,
- czynniki psychologiczne rozumiane jako określony zestaw cech osobowości sprzyjający podatności na uzależnienia.
Objawy uzależnienia
Niezależnie od
rodzaju uzależnienia, można je rozpoznać na podstawie objawów wskazujących na występowanie problemu. Wśród nich można wymienić przede wszystkim:
- poczucie głodu, które polega na nieustającej potrzebie sięgania po środek uzależniający,
- objawy abstynencyjne w postaci bólów głowy, drżenia rąk oraz nudności występujące w sytuacji braku otrzymania uzależniającego bodźca,
- zwiększoną tolerancję na środek uzależniający
- zachowania autodestrukcyjne polegające na przyjmowaniu środka powodującego uzależnienie pomimo występowania negatywnych objawów zdrowotnych,
- zaniedbanie sfer życia niezwiązanych z uzależnieniem
- utratę kontroli nad własnym zachowaniem.
Osoby uzależnione zmagają się często z problemami zdrowotnymi związanymi z negatywnym oddziaływaniem środka uzależniającego. Dotykają ich również problemy w pracy oraz problemy rodzinne, a także postępujące
problemy finansowe i popadanie w długi. Uzależnieni często wchodzą w konflikty z prawem w stanie odurzenia, zmagają się dodatkowo z silnym stresem, nerwicą, stanami lękowymi i depresją.
Czy można uchronić się przed uzależnieniami?
W celu uchronienia się przed uzależnieniami niezwykle istotny jest rozwój samoświadomości polegający na realistycznym ocenianiu własnych możliwości i
akceptowaniu ograniczeń. Ważna jest także umiejętność budowania poprawnych relacji z innymi ludźmi oraz właściwa kontrola swoich emocji i zachowań.
W procesie zapobiegania rozwojowi uzależnień istotne jest również kształtowanie osobistej odpowiedzialności rozumianej jako umiejętność rzetelnej
oceny własnego postępowania i wyciągania odpowiednich wniosków.
Leczenie uzależnienia
Najskuteczniejszym sposobem leczenia uzależnienia jest zgłoszenie się do specjalistycznego ośrodka oferującego terapię odwykową. Wśród różnych metod walki z uzależnieniami najbardziej efektywny jest odwyk kontrolowany przeprowadzany z ośrodku zamkniętym. Ten typ terapii jest
niezwykle skuteczny ze względu na swoją intensywność oraz umożliwienie uczestnikom całkowitego skupienia się na celu.
Leczenie uzależnienia nie ogranicza się wyłącznie do leczenia farmakologicznego – terapia odwykowa ma zapewnić także wsparcie psychologiczne i emocjonalne
ułatwiające przetrwanie objawów abstynencyjnych oraz przygotowanie do funkcjonowania po opuszczeniu ośrodka odwykowego.
